30.9.2011,

Ευρωομόλογα ή ευρωδιάλυση

Ο Γερμανός δημοσιογράφος Wolfgang Muchau γράφει στους Financial Times πως στο Βερολίνο είναι πλέον σχεδόν ομόφωνη η άποψη στους ανώτερους αξιωματούχους ότι η Ελλάδα πιθανότατα θα χρεοκοπήσει εντός ευρωζώνης, αλλά όχι άμεσα.

Διαβάστε όλο το άρθρο με τίτλο ”Ευρωομόλογα ή ευρωδιάλυση”

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μπορεί να κάνει ακόμη περισσότερα για να συμβάλει στην αντιμετώπιση της κρίσης. Τις τελευταίες εβδομάδες, η ΕΚΤ επέκτεινε το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων και βοήθησε να κλείσει ένα κενό δολαριακής ρευστότητας για τις τράπεζες της ευρωζώνης. Θα πρέπει επίσης να μειώσει τα επιτόκιά της. Σύντομα, η ΕΚΤ θα δεχθεί πιέσεις και για να τυπώσει και χρήμα.

Η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας και η σοκαριστική άνοδος του ευρωσκεπτικισμού στην γερμανική κυβέρνηση καθιστά μάλλον απίθανη την αντιμετώπιση της κρίσης με ευρωομόλογο και δημοσιονομική ενοποίηση βραχυπρόθεσμα. Αυτό σημαίνει ότι ο τελευταίος υπερασπιστής του ευρώ είναι η ΕΚΤ. Μπορεί όμως, να λειτουργήσει αυτό το σύστημα;

Από τεχνικής άποψης δεν έχει ιδιαίτερη σημασία εάν έχεις ευρωομόλογα ή εάν η ΕΚΤ αγοράζει όλα τα κρατικά ομόλογα των χωρών-μελών. Το παθητικό της ΕΚΤ είναιν πρακτικά ένα κρυμμένο ευρωομόλογο. Εν αντιθέσει με τα όσα δηλώνουν οι Γερμανοί στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ, ακόμη δεν βρισκόμαστε σε αυτό το σημείο. Το πρόγραμμα της ΕΚΤ ανέρχεται στα 150 δισ. ευρώ, ποσό που από μακροοικονομικής άποψης δεν είναι τόσο σημαντικό.

Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι το πρόγραμμα συνέβαλε στην σταθεροποίηση του χρηματοοικονομικού συστήματος και κατά συνέπεια την μετάδοση του μηχανισμού νομισματικής πολιτικής. Εάν όμως, το ύψος του προγράμματος αυξηθεί, ας πούμε στο 1 τρισ. δολ., τότε θα έχουμε περάσει τα όρια. Σε αυτό το σημείο αναλαμβάνεται πλέον δημοσιονομική δράση.

Η ΕΚΤ όμως, δεν πρέπει να προχωρήσει σε αυτό το επίπεδο χωρίς πολιτική συνέναιση ως προς τον τρόπο λειτουργίας της ευρωζώνης. Πράγματι, μία στήριξη από την ΕΚΤ χωρίς όρους και προϋποθέσεις θα ήταν επικίνδυνη, όπως ακριβώς θα είναι και το ευρωομόλογο εάν δεν συνοδευθεί από δημοσιονομική ενοποίηση. Θα αντιμετωπιζόταν προσωρινά η κρίση, αλλά θα παρέμεναν οι βαθιές ανισορροπίες. Σε αυτή την περίπτωση, η διάσπαση της ευρωζώνης αναβάλεται μεν, αλλά είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα συμβεί.

Εάν λοιπόν, ούτε τα ευρωομόλογα ούτε το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων της ΕΚΤ λύνουν την κρίση, ποιες είναι οι εναλλακτικές; Οι Willem Buiter και Ebrahim Rahbari της Citigroup έγραψαν μία άριστη ανάλυση, στην οποία εξέτασαν διάφορα σενάρια και απορρίπτουν τα περισσότερα εξ αυτών.

Καταλήγουν ότι το πιο πιθανό αποτέλεσμα θα είναι μία συγκεχυμένη κατάσταση που θα απέχει πολύ από την δημοσιονομική ένωση. Οι κρίσεις θα αντιμετωπίζονται με έναν συνδυασμό πτωχεύσεων αλλά και συστημάτων στήριξης. Θα υπάρχουν λίγα στοιχεία δημοσιονομικής ένωσης, όπως το σύστημα στήριξης των τραπεζών, η κοινή εποπτεία των τραπεζών και οι διαδικασίες για κρατική πτώχευση, αλλά θα είναι εντελώς διαφορετικό από ότι γνωρίζουμε.

Συμφωνώ ότι το πιο πιθανό είναι πως η ΕΕ οδεύει σε αυτή την κατεύθυνση. Στο Βερολίνο είναι πλέον σχεδόν ομόφωνη η άποψη στους ανώτερους αξιωματούχους ότι η Ελλάδα πιθανότατα θα χρεοκοπήσει εντός ευρωζώνης, αλλά όχι άμεσα.

Μέχρις ότου συμβεί αυτό, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας θα έχει την απαραίτητη ισχύ για να προστατεύσει άμεσα τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Όσοι στηρίζουν αυτή την άποψη σαφέστατα ελπίζουν ότι η βελτιωμένη έκδοση των ευρωπαϊκών δεσμών (EFSF, ESM) θα αρκεί για την αντιμετώπιση της κρίσης.

Η ΕΕ θα προχωρήσει σε αυτό τον δρόμο γιατί είναι ο πιο εύκολος. Αμφιβάλω όμως, ότι θα τους οδηγήσει πουθενά, γιατί η κρίση έχει «περάσει» στην Ιταλία. Το EFSF και ο διάδοχός του, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, έχουν στηθεί για να στηρίξουν μικρές χώρες. Εκτός αυτού, η Ιταλία δεν αντιμετωπίζει βραχυπρόθεσμο πρόβλημα έλλειψης ρευστότητας, αλλά πρόβλημα μακροπρόθεσμης φερεγγυότητας.

Με το χρέος της χώρας στο 120% του ΑΕΠ, προβλεπόμενο ρυθμό πραγματικής ανάπτυξης στο 1% και επιτόκια μακροπρόθεσμου δανεισμού στο 5%-6%, εγείρονται σοβαρά ερωτήματα για την βιωσιμότητα της Ιταλίας. Στο πλαίσιο μίας νομισματικής ένωσης, όπου οι κρίσεις αντιμετωπίζοντια με έναν συνδυασμό χρεοκοπίων και στηρίξεων για τον χρηματοοικονομικό κλάδο, τα προβλήματα της Ιταλίας πιθανότατα δεν θα λυθούν.

Η ιδέα μίας ένωσης που θα επιτρέπει την χρεοκοπία θα μπορούσε να είχε αποτέλεσμα σε μία νομισματική ένωση όπου υπάρχει ισχυρός πυρήνας και αδύναμη περιφέρεια. Όχι όμως, στην περίπτωση μίας ένωσης όπου τα προβλήματα αγγίζουν πλέον και τον πυρήνα. Το σενάριο των Buiter-Rahbari θα μπορούσε να λειτουργήσει εάν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει δημιουργήσει τους απαραίτητους θεσμούς για την αντμετώπιση της κρίσης πριν από έξι μήνες.

Εάν στην περιφέρεια περιλαμβάνονται χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, τότε αυτή η περιφέρεια είναι πολύ μεγάλη και δεν μπορεί να στηριχθεί με τα υπάρχοντα περιορισμένα μέτρα, αλλά και πολύ μεγάλη για να την αφήσουμε να χρεοκοπήσει γιατί θα δημιουργηθεί μία τεράστια χρηματοοικονομική κρίση.

Η μετάδοση της κρίσης στην Ιταλία είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο πιστεύω ότι το ευρωομόλογο και η δημοσιονομική ένωση είναι η μοναδική λύση. Ακόμη και εάν πρόκειται για μία μακροπρόθεσμη διαδικασία όπου ο τελικός στόχος είναι το ευρωομόλογο. Θα πρέπει όμως, να είναι αξιόπιστη. Εάν είναι, τότε το EFSF ή ακόμη και η ΕΚΤ μπορούν να αγοράσουν όσα ομόλογα χρειάζεται για να σταθεροποιήσουν τα επιτόκια δανεισμού.

Ωστόσο, οι πιθανότητες να κινηθούμε προς αυτό το σενάριο πρόσφατα ελαχιστοποιήθηκαν. Η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου στην Γερμανία δημιουργεί νομικά εμπόδια, ενώ εντείνονται και οι πολιτικές αντιστάσεις. Κινούμαστε αντίθετα από αυτό που θεωρώ την μόνη αποτελεσματική λύση αντιμετώπιση της κρίσης.

Αυτό, κατά συνέπεια, συνεπάγεται ότι κινούμαστε προς μία μη εθελοντική διάσπαση της ευρωζώνης.

Αφήστε το σχόλιό σας

Σχολιάστε